Merhaba;
Ülkemizde denizcilik bir sektör olarak yükselirken, beraberinde herkesin bir ucundan iyi niyetli belki ama standardize olmamış bilgi aktardığı bir dönem geçiriyor. Bunun tipik örneklerini "Yelken Dünyası" dergisi Mart sayısında ilk yardım konusunda yaşadık.İlk yardım çok önemli bir konu ancak uygulama hataları daha kötü sonuçlar verebilir.Konuyla ilgili itiraz yazımı aynı dergi Nisan sayısında okur mektupları köşesinde yayımladı.İşte bu nedenlerle ilk yardım ile ilgili her ay bir yazı yazmanın önemi büyümüştür.Ayrıca ilk yardım ile ilgili soru, görüş, öneri ve özellikle denizlerde yaşadığınız deneyim ve sorunları paylaşırsanız sevinirim.
İLK YARDIM'A GİRİŞ
TANIM: İlk yardım olay yerinde, ilk yardım bilgi ve becerisine sahip kişilerin, eldeki olanaklarla yaptığı ilaçsız her türlü tıbbi müdaheledir.
İLK YARDIMDA İLAÇ KULLANILMAZ !
Not: Bu vurguyu özellikle yapmak istiyorum çünkü okuduğum son yazılarda bol bol ilaç kullanımı öneriliyor.Teknede ilaç kullanmak zorunda kalacağız ancak bu ilaçlar yine çok sınırlı olacak nasıl kullanılacakları dikkatle anlatılacak. Örneğin yanıkta "silverdin krem" kullanın denilip bırakılmış. Bu çok yalnış ve tehlikeli sonuçlar doğurabilir.Bu krem yüze asla sürülmemelidir.Eğer yüzde yanık varsa ....gibi açıklamalar, uyarılar, sık görülen yan etkiler, ilacın kullanım süresi ve dozları hakkında da bilgi verilmelidir.
1.İLK YARDIMCININ GÜVENLİĞİ:
İlk yardımın ilk kuralı ilk yardımcının kendi güvenliğini sağlama zorunluluğudur
Örneğin kafasına bumba çarparak bagınlık geçiren arkadaşına yardıma koşan denizci, eğer önce bumba palangasını sağlama almaz ise aynı bumba biraz sonra onu da alaşağı edebilir.
2.ORTAMIN VE KAZAZEDENİN GÜVENLİĞİ:
Kazaya uğramış , yaralanmış arkadaşınızın bulunduğu yer güvenli değilse; örneğin gaz sızıntısı, duman varsa ilk yardım yapabilmek için uygun ergonomide değil ise kazazedeyi daha uygun ve güvenli bir yere taşımalısınız.(Dikkat:Uygun taşıma tekniği ile , sarsmadan, minimum hareketle).Ortamın güvenliğini hemen sağlamalısınız.(Gaz kaçağını kapatmalı, yangını söndürmeli...vb)
3.İLK YARDIM:
Biz buna ilk yardımın ABC'si diyoruz. Aslında hayat kurtarıcı ilk yardım ABC ile başlar ve yine ABC ile biter. Nedir bu ABC
A: Airway....Havayolu
B: Breathing....Solunum
C: Circulation....Dolaşım
A.: HAVAYOLU:
NEDENLERİ:
* Kazalar: Suda boğulma, elektirik çarpması
* Yaralanmalar: Kafa travması, şiddetli kanama
* Asfiksi: Soluk yoluna yabancı cisim kaçması,duman ve gazla boğulma
* Hastalık: Kalp krizi, inme, şeker koması..vb
* Zehirlenme: Zehirli hayvan ısırıkları, yüksek doz ilaç
SOLUNUM KONTROLÜ YAPIN
* Yaralıyı sırtüstü yatırın.
BAK: Göğüs ve karında solunum hareketi olup olmadığını kontro edin.
DİNLE: Eğilip kulağınızla soluk alıp verme sesi olup olmadığını dinleyin. Solunum tamamen durmuş olabilir veya kişi soluk alma hareketi yapıyor ama soluk yolunu tıkayan nesne nedeniyle soluk alamıyordur.Başka bir bulgu gürültülü veya inler gibi soluk alıyordur.Burada büyük olasılıkla dil hava yolunu kapatmıştır.
HİSSET: Soluk alıp vermeyi duyamıyorsanız ağız önüne bir ayna getirerek solunumu hissetmeye çalışın.
SOLUNUM YOK......... ise ......HAVAYOLUNU AÇIN........
NASIL??????????
1. Ağız boşluğunu temizle: Kazazedenin başını yan çevirin ve ağız boşluğuna iki parmağınızı daldırarak (kör dalış ) kan, kusmuk, yabancı cisim ..vb varsa çıkarın
2. Baş geriye, çene yukarı pozizyon ver: Kazazede sırtüstü düz bir zeminde yatarken sizde yaralının sağ (sancak) tarafına çömelin.Sol elinizi alnına koyarak hafif bir hareketle başı geriye doğru itin (Dikkat: Bu hareketi yaparken asla sert uygulamayın ; bilinci kapalı olan bir yaralı kaslarına hakim olamadığı için boynunu tutamaz ve sizin sert hareketiniz boyun omurlarında kalıcı hasara, boyun kırıklarına yol açabilir.) Sonra sağ elinizin işaret ve orta parmak uçları ile yaralının çenesini hafifçe yukarı doğru kaldırın.(textbook'larda geçen "head tilt, chin lift" manevrası budur.
Çok önemli not:
1: Öğrendiğiniz bu manevra; bilinci kapalı yaralıların %90 dan fazlasının solunum yolunu geriye düşerek tıkayan dil'in(İnsanýn başı öne geliyorsa bu dilinden geliyor)öne gelmesini ve solunum yolunun açılmasını sağlar."Hayat kurtarmanın ilk adımını attınız.Tebrikler.
2. Bu öğrendiğiniz manevrayı eşiniz, çocuğunuz veya bir arkadaşınızla sık deneyin, egzersiz yapın.Unutmayın bu egsersizleri bilinci açık kaslarına hakim canlı mankende yapıyorsunuz. Kendinizi çok gevşek bırakırsanız dilinizin geriye doğru meylettiğini, havayolunu tıkar gibi olduğunu fark edebilir, manevrayı uygulayınca havayolunun nasıl açıldığını ve nefesin rahatladığını hissedebilirsiniz.
3. İki hayat öpücüğü: Hatırlayın sol eliniz alında duruyor, sağ el çeneyi kaldırmış; ,işte tam bu noktadan devam ediyoruz sol elin ayası alnı geriye iterken yine aynı elimizin baş ve işaret parmakları ile yaralının burun kanatlarını kapatıyoruz (Ağızdan vereceğimiz hava burundan dışarı çıkmasın diye) ve derin bir nefes alıp ağzımızla yaralının ağzını tamamen kapatarak 2 kez arka arkaya hava veriyoruz.(Hayat öğücüğü)
Not:1: Varsa yaralının ağzına bir parça gazlı bez örtülür.
Not 2: Verdiğimiz solunum çok şiddetli ve güçlü olmamaılıdır.Göğsü yükseltmesi yeterlidir.Fazla verilen hava mideye keçer ve yaralının gereksiz yere kusmasına neden olur.
........Önümüzdeki ay kaldığımız yerden devam edeceğiz.
Sevgi ve saygılarımla.
Dr Hakan BOZ
Ankara Numune Hastanesi Acil Servis
ADK Yönetim Kurulu Üyesi